Պտուկների ճաքերի առաջացում երեխային կրծքով կերակրելու ժամանակ
Оглавление:
- Ճաքերի ախտանիշերը
- Ճաքերի առաջացման պատճառները
- Հավանական բարդությունները
- Կրծքով կերակրման տեխնիկան
- Методы борьбы с трещинами
- Как избавиться от трещин на сосках?
Նորածնին կրծքով կերակրելու ժամանակ որոշ կանանց պտուկների վրա առաջանում են ճաքեր, որոնք ուղեկցվում են սաստիկ ցավերով: Դրա պատճառով երիտասարդ մայրերը հրաժարվում են կրծքով կերակրելուց և սկսում են երեխային կերակրել կաթնային խառնուրդով, չնայած կրծքի կաթը շատ ավելի օգտակար է երեխայի համար: Այն պարունակում է ոչ միայն սննդարար նյութեր, այլ նաև մայրական հակամարմիններ, որոնք ապահովում են պաշտպանություն ինֆեկցիաներից: Բացի դրանից, կրծքով կերակրելիս մոր և երեխայի միջև ստեղծվում է ավելի սերտ կապ, որը կարևոր է նրանց հետագա հարաբերությունների և երեխայի ներդաշնակ զագացման համար: Ճաքերի կանխարգելումը և ժամանակին բուժումը կարող է լուծել այդ խնդիրը՝ հնարավորություն տալով երեխային կրծքով կերակրել:
Ճաքերի ախտանիշերը1,2
Պտուկների ճաքերը գծային վնասվածքներ են, որոնք անցնում են պտուկի կենտրոնից դեպի պտուկի ծայրը (արեոլա): Դրանք կարող են լինել մեկական կամ բազմակի, տարբեր խորությամբ, մեկ կամ երկու կաթնագեղձերի վրա: Կրծքով կերակրելիս կամ նույնիսկ պտուկին դիպչելիս ճաքերն ուղեկցվում են արտահայտված ցավով: Որքան խորն է վնասվածքը, այնքան ուժեղ է ցավը: Երբեմն ճաքերից արտազատվում է թափանցիկ հեղուկ կամ շարավ (արյունաջուր): Ինֆեկցիոն բարդությունների ժամանակ ուժեղանում է կարմրությունը, վերքերից առաջանում է թարախահոսություն, զարգանում է վարակային բորբոքում:
Ճաքերի առաջացման պատճառները
Պտուկների մաշկը շատ բարակ է, կրծքով կերակրման ժամանակ այն ենթարկվում է անսովոր ուժեղ ազդեցության: Երեխայի լնդերը պինդ են, իսկ ծնվելուց հետո առաջին օրերի ընթացքում անհրաժեշտ է երեխային կրծքին մոտեցնել օրը նվազագույնը 10 անգամ3: Աստիճանաբար մաշկը կոշտանում է, վնասվածքի ռիսկը նվազում է, տհաճ զգացողությունները վերանում են:
Հետևաբար, ճաքերի առաջացման ամենավտանգավոր ժամանակաշրջանը համարվում է կրծքով կերակրման սկիզբը:
Կան մի շարք գործոններ, որոնք մեծացնում են ճաքերի առաջացման հավանականությունը4:
- Պտուկի սխալ բռնում
Երեխան պետք է բռնի պտուկն ամբողջությամբ արեոլայի հետ միասին: Տվյալ դեպքում ծանրաբեռնվածությունը ծծման ընթացքում բաշխվում է հավասարաչափ, իսկ կաթն ազատորեն լցվում է երեխայի բերանի մեջ: Եթե երեխան բռնում է միայն պտուկը, ապա կաթը կրծքից չի արտադրվում, երեխան ճնշում է գործադրում և ավելի ուժեղ քաշում է այն դեպի սահմանափակ հատվածը, որի արդյունքում պտուկի մաշկը վնասվում է: Կաթը սակայն մնում է կրծքի մեջ և առաջանում է կանգ (լակտոստազ), որն առաջացնում է բորբոքում՝ մաստիտ: - Պտուկի սխալ ձևը
Պտուկի տափակ կամ ընկած ձևի դեպքում երեխայի համար դժվար է այն ճիշտ բռնել, որը մեծացնում է ճաքերի առաջացման հավանականությունը: - Կրծքից սխալ կտրում
Եթե փորձեք երեխային կտրել կրծքից ծծման ընթացքում, ապա նա բնազդաբար ավելի ամուր կսեղմի այն իր լնդերով՝ վնասելով պտուկի մաշկը: Կրծքից կտրելը հնարավոր է այն դեպքում, երբ երեխան ինքնուրույն այն բաց թողնի: - Երկարատև ծծում
Կրծքով կերակրելը չպետք է տևի ավելի քան 30 րոպե 3: Կրծքում կաթն այլևս չի մնում, սակայն երեխան շարունակում է վնասել պտուկը: Եթե երեխան ամուր բռնում է պտուկը, ապա կարելի է կողքից բերանի մեջ մտցնել մաքուր մատը, որը կօգնի թուլացնել բռնումը: - Սխալ կթում
Չափից ուժեղ ճնշումը պտուկի վրա ձեռքով կամ կաթնածծիչ պոմպի միջոցով վնասում է մաշկը: - Խառը կերակրում
Եթե երեխան կերակրվում է և կրծքով, և շշով, ապա նրա մոտ տեղի է ունենում «համակարգի» խախտում: Միանգամից հնարավոր չէ հաշվարկել կրծքից կաթը ներծծելու ուժը: Դրա հետևանքով պտուկի ճնշումը մաշկի վրա կարող է լինել չափից ուժեղ: Բացի այդ, կրծքից և պտուկից ծծելը տարբերվում է, ինչի հետևանքով խառը կերակրումն երբեմն կարող է հանգեցնել այն բանին, որ երեխան սխալ է բռնում պտուկը: - Չափից ավելի հիգիենա
Օճառի հաճախակի օգտագործման արդյունքում մաշկը պաշտպանող ջրային լիպիդային շերտը քայքայվում է: Այն դառնում է չոր և ավելի շատ հակված է վնասվելուն: Խորհուրդ է տրվում օգտագործել չեզոք pH-ով միջոցեր օրը երկու անգամ: Կարևոր ուշադրություն պետք է դարձնել կոսմետիկ նյութի կազմին: Բոլոր բաղադրիչները պետք է լինեն երեխայի համար անվտանգ: Խստիվ արգելվում է օգտագործել ալկոհոլ պարունակող նյութեր, քանի որ վերջիններս շատ են չորացնում մաշկը` ոչնչացնելով լիպիդային շերտը: - Վիտիամինների և հանքանյութերի պակաս կնոջ օրգանիզմում
Հղիության ընթացքում կնոջ օրգանիզմը պտղին փոխանցում է անհրաժեշտ օգտակար նյութեր, իսկ ծննդաբերությունից հետո հաճախ օրգանիզմն ունի վիտամինների կարիք: Հիպովիտամինոզը, միկրոէլեմենտների պակասը հանգեցնում է մաշկի առաձգականության և պաշտպանիչ հատկությունների նվազեցմանը: - Կաթնուկ երեխայի բերանի լորձաթաղանթում
Եթե երեխայի բերանում Candida albicans սնկի հետևանքով առաջանում է սպիտակ փառ, ապա դա նշանակում է, որ յուրաքանչյուր կերակրման ժամանակ պտուկի մաշկը գտնվում է դրա հետ շփման մեջ: Կանդիդոզի տարածումը պտուկի վրա մեծացնում է ճաքերի առաջացման ռիսկը: - Սինթետիկ ներքնաշորերի և ներդիրների օգտագործումը
Սինթետիկ գործվածքից պատրաստված ամուր ներծծող ներդիրները և ներքնաշորերը դժվարացնում են մաշկի «շնչառությունը», իսկ երկարատև շփումը խոնավ միջավայրի հետ մեծացնում է բորբոքային պրոցեսների և ինֆեկցիոն բարդությունների ռիսկը:
Հավանական բարդությունները1,2
Պտուկների ճաքերը «մուտքի դարպասներ» են վարակի համար: Մաշկը չպաշտպանելու և պատշաճ խնամքի բացակայության արդյունքում առաջանում են բարդություններ, որոնք պահանջում են երկարատև բուժում և հանգեցնում են կրծքով կերակրելու դադարեցմանը:
Պտուկների ճաքերի բարդությունների գլխավոր պատճառը մաշկի վրա առկա մանրէներն են, ինչպիսիք են` ստաֆիլակոկը, ստրեպտոկոկը: Որոշակի պայմաններում նրանք սկսում են արագորեն բազմանալ և առաջանում է բորբոքում: Նրանց բազմացմանը նպաստում են գերտաքացումը և բարձր խոնավությունը: Նման պայմանները ստեղծվում են կաթի արտահոսքի արդյունքում, և ներդիրների ոչ ժանամակին փոխելը1,3:
Ամենահաճախ հանդիպող բարդությունը՝մաստիտն է, կրծքագեղձի բորբոքումը: Նրան բնորոշ ախտանշաններն են՝կարմրություն, այտուց, կրծքի կոշտացում. Որը հաճախ ուղեկցվում է մարմնի բարձր ջերմաստիճանով: Կաթի մեջ առաջանում են արյան և թարախի խառնուրդներ: Հետևաբար կրծքով կերակրումը պետք է անհապաղ դադարեցնել:
Կրծքով կերակրման տեխնիկան3
Որպեսզի մոր մոտ չառաջանա լակտացիայի (կաթնարտադրություն) հետ խնդիր և որպեսզի երեխան ծնվելու պահից կերակրվի կրծքի կաթով, բոլոր նորածիններին մոտեցնում են մոր կրծքին կյանքի առաջին կես ժամվա ընթացքում առնվազն՝ 30 րոպե տևողությամբ, եթե մայրն ու երեխան առողջության հետ չունեն խնդիրներ: Դա հոգեբանական կապի կարևորագույն պահ է: Կնոջ մոտ դեռ չի արտադրվում կաթ, երեխան ստանում է միայն չնչին քանակությամբ խեժ` օգտակար նյութերի խտանյութ, որն արտադրվում է մոր կրծքագեղձերից նախքան լակտացիան:
Հետագայում խորհուրդ է տրվում կիրառել ազատ կերակրման տեխնիկան: Երեխային մոտեցնում են կրծքին ոչ թե ժամով, այլ նրա պահանջով: Նորածնի դեպքում 10-12 անգամ, իսկ կյանքի առաջին ամսվա ընթացքում` արդեն օրական 7-8 անգամ:
Կրծքով կերակրման տեխնիկայի կարևոր մաս է կազմում պտուկի ճիշտ «բռնումը», որպեսզի պտուկը և արեոլան ամբողջությամբ զբաղեցնեն երեխայի բերանի խոռոչը: Դրա համար կրծքին մոտեցնելիս երեխայի բերանը պետք է լայն բաց լինի, ներքևի շուրթը պետք է ուղղված լինի դեպի դուրս, իսկ ծնոտը պետք է դիպչի մոր կրծքին: Եթե երեխան բավականաչափ լայն չի բացում բերանը, ապա անհրաժեշտ է պտուկով կամ մատով շոյել երեխայի այտը կամ ներքևի շուրթը: Նման դեպքում կսկսի գործել ծծելու ռեֆլեքսը, ինչի արդյունքում երեխայի բերանը կբացվի և շուրթերը համապատասխանորեն կսկսեն շարժվել:
Ցանկալի է երեխային չտալ ջուր կամ գլյուկոզայի լուծույթ, չօգտագործել ծծակներ և շշեր: Կրծքի կաթը պարունակում է երեխայի համար անհրաժեշտ բոլոր նյութերը, իսկ ծծակները փոխում են ծծման ընթացքը, ինչի հետևանքով պտուկը սխալ է բռնվում: Կարևոր է թույլ չտալ ճաքերի և լակտոստազի առաջացում` կաթի կանգ, մաստիտի չափից ավելի առաջացում: Դրա համար անհրաժեշտ է հոգ տանել այն մասին, որպեսզի երեխան լիարժեքորեն ծծի կուրծքը կամ անհրաժեշտ է կթել ավելորդ կաթը:
Методы борьбы с трещинами
Избавиться от трещин сосков сложнее, чем предотвратить их появление, а для этого необходимо обеспечить правильный уход за молочной железой в сочетании с соблюдением техники вскармливания. Выполнение несложных рекомендаций позволит сохранить эластичность нежной кожи и ее местные защитные свойства.
До рождения ребенка следует1:
- Ежедневно мыть грудь теплой водой. В последнем триместре лучше отказаться от мыла, так как железы ареол выделяют естественную защитную смазку. Мыло ее смывает, и после родов на сосках могут появиться трещины.
- После мытья полезно сделать легкий массаж сосков с косметическим маслом.
- Контрастные ванны (поочередное использование горячей и холодной воды) помогают тренировать сокращение и расслабление мышц области соска, что в дальнейшем упростит грудное вскармливание.
- Рекомендуется ежедневно растирать грудь грубой тканью (махровым полотенцем): чем менее чувствительна кожа, тем меньше вероятность возникновения трещин на сосках от грудного кормления.
После рождения ребенка желательно1,2:
- Мыть грудь теплой водой по мере необходимости (без мыла), после чего аккуратно промокать насухо бумажным или текстильным полотенцем. Использовать мыло желательно не чаще 1-2 раз в день, чтобы не пересушить кожу и снизить риск попадания мыла с молоком в организм ребенка.
- Не использовать для ухода за сосками спиртосодержащее средство – это сильно сушит кожу и разрушает ее защитный липидный слой.
- Применять специальные вкладыши для бюстгальтера из натуральных материалов, воздухопроницаемые и с хорошей впитываемостью. Их нужно регулярно менять, чтобы избежать продолжительного контакта с влагой, из-за которого нередко в маминых сосках и возникают трещины.
- Использовать специальные кремы или мази от трещин, смягчающие и увлажняющие кожу сосков, повышающие ее защитные свойства. Их наносят сразу после кормления, чтобы до следующего прикладывания к груди средство успело впитаться и подействовать. Остатки крема могут сохраняться на поверхности сосков даже после мытья, а значит, существует вероятность попадания его в организм ребенка. По этой причине важно внимательно выбирать препарат, отдавая предпочтение средствам с натуральным и безопасным составом.
Как избавиться от трещин на сосках?
Для ухода за кожей сосков можно использовать мазь на основе провитамина В5 – например, препарат Бепантен. В состав этого средства для лечения трещин, кроме названного компонента, входит ланолин в высокой концентрации*.
Провитамин В5 стимулирует деление клеток кожи, обеспечивает ее обновление и заживляет трещины5. Ланолин в высокой концентрации способствует проникновению провитамина В5 в глубокие слои кожи, а на ее поверхности создает защитный слой, который не препятствует доступу кислорода и не нарушает кожное дыхание6,7. Ланолин одобрен Управлением по санитарному надзору за качеством пищевых продуктов и медикаментов США (Food and Drug Administration, FDA) для ухода за кожей сосков во время грудного вскармливания7.
Средство от трещин лучше купить заранее и взять с собой в роддом. Крем можно использовать до родов и обязательно сразу после начала кормления, чтобы поддерживать кожу сосков увлажненной и эластичной. Некоторые препараты, такие как Бепантен, можно использовать не только для себя, но и для малыша, например, при появлении опрелостей. Такая мультифункциональность обусловлена высоким профилем безопасности средства, позволяющим применять его даже на самой нежной коже7.
Трещины на сосках – не повод отказываться от грудного вскармливания, столь важного для мамы и малыша. Нужно как можно быстрее залечить трещинки, а при кормлении использовать силиконовые накладки, уменьшающие давление на соски и вызванные им болевые ощущения. Если трещины появились на одной груди, стоит чаще прикладывать ребенка к здоровой, чтобы дать возможность коже на второй молочной железе восстановиться. Важно соблюдать правила гигиены и устраивать воздушные ванны для груди. Дополнительно рекомендуется использовать после каждого кормления специальные препараты, например, Бепантен. Своевременное лечение трещин сосков – это профилактика инфекционных осложнений, которые требуют антибактериальной терапии и прерывания грудного вскармливания1,2.
* Բեպանտեն քսուքի կազմում առկա լանոլինը ներկայացված է որպես օժանդակ նյութ` 250մգ կոնցենտրատով:
1. Балушкина А.А., Тютюнник В.Л., Кан Н.Е и др. Терапия и профилактика трещин сосков в послеродовом периоде. Consilium Medicum. Педиатрия (Прил.). 2015; 3: 14–17.
2. Аверина В.И. Профилактика и лечение трещины сосков у женщин в период лактации // Медицинский совет. 2014. С. 132-136.
3. ПЕДИАТРИЯ. Учебник для медицинских вузов под редакцией Н. П. Шабалова, — СПБ.: СпецЛит, 2003. — 893с.
4. Макацария А.Д., Кузнецов С.В. Мама и малыш. – М.: ОЛМА-ПРЕСС Инвест, 2006. – с.246.
5. В рамках двойного слепого плацебо контролируемого исследования с участием 60 женщин доля пациенток, у которых произошло заживление трещин сосков за 7 недель терапии, была значительно выше при лечении мазью Бепантен по сравнению с плацебо (68 против 34%, p <0,05). Dubecq J.P., Detchart M. Study on a pantothenic ointment in the profilaxis and treatment of nipple fissures. Med Praticienne 1977; 665: 154-155.
6. Flesch P., Satanove A, Brown CS. Laboratory methods for studying percutaneous absorption and the chemical effects of topical agents upon human skin. J Invest Dermatol. 1955 Nov;25(5):289-300.
7. Василевский И.В. Оптимизация ухода за кожей у новорожденных и детей грудного возраста // Международные обзоры: клиническая практика и здоровье. - 2015. - №1. - с.5-18
Похожие статьи
Почему болит грудь во время кормления ребенка?
Когда малыш появляется на свет, кормление грудью помогает получить все необходимые вещества для полноценного развития.
В чем разница между мазью и кремом Бепантен?
Оба препарата предназначены для местного применения, но имеют ряд отличий, которые необходимо учитывать перед покупкой.
Особенности кожи малыша
Детская кожа отличается от взрослой: из-за особенностей ее строения у малыша выше склонность ко многим заболеваниям.